NLD is een afkorting van de Engelse term Nonverbal Learning Disorder. Letterlijk vertaald betekent dat ‘non-verbale leerstoornissen’, ofwel: leerstoornissen die betrekking hebben op non-verbale informatie.

NLD is een begrip uit de neuropsychologie waarbij het gaat om een specifiek profiel van vaardigheden en tekorten bij de informatieverwerking van zintuiglijke prikkels. Bij een leerling met NLD wordt – volgens de theorie – auditieve, talige informatie beter verwerkt in de hersenen dan visuele en tactiele informatie (wat de leerling ziet en voelt). Hoewel de talige informatie goed wordt verwerkt, heeft de leerling problemen met de betekenis van de taal en het gebruik van de taalregels. Bij de visuele informatieverwerking is vooral de visueel-ruimtelijke waarneming gestoord. Gevolg is dat de leerling wel veel details waarneemt, maar geen aandacht heeft voor het geheel van een waarneming. Ook kunnen er tekorten zijn in het vermogen complexe informatie te verwerken, problemen op te lossen en gebruik te maken van strategieën. Een leerling met NLD heeft hierdoor moeite met het opnemen van nieuwe informatie en het veranderen van vaste procedures en gewoonten. Als gevolg hiervan kan hij weerstand laten zien als dit wel van hem wordt verwacht. De ontwikkeling verloopt met perioden van stilstand en vooruitgang. De problemen uiten zich in de motoriek, het ruimtelijk inzicht, het inzicht in oorzaak-gevolg-relaties, de schoolse vaardigheden bij rekenen en schrijven, het werktempo en het ‘sociale snapvermogen’.

NLD is dus een begrip uit de neuropsychologie. Het is niet, zoals bijvoorbeeld ADHD of dyslexie, opgenomen in de DSM-V (een internationaal erkend classificatiesysteem van stoornissen). Er zijn in de neuropsychologie ook nog geen afspraken over criteria voor het vaststellen van NLD.

Over de biologische achtergronden bij NLD is weinig meer bekend dan het vermoeden dat het gaat om een disbalans in de samenwerking tussen de linker- en rechterhersenhelft, die vooral het gevolg is van een niet goed functionerende rechterhersenhelft. Het komt voor bij kinderen met epilepsie, hydrocephalus (waterhoofd), hersenbeschadiging zoals cerebrale parese, bij kinderen met ADHD en PDD-NOS. Maar ook zonder deze aandoeningen kan NLD voorkomen.

Men gaat ervan uit dat er bij ongeveer 10% van de leerlingen met leer- en gedragsstoornissen sprake is van NLD.

Kenmerken

Bewegingsvaardigheden:

• Sprongsgewijze motorische ontwikkeling.
• Zwakke (oog-hand)coördinatie.
• Zwak motorisch geheugen.
• Een onhandige, houterige grove motoriek.
• Problemen met de fijne motoriek (pengreep, hanteren van mes en vork, etc.).
• Veel ‘gekke’ ongelukjes, bijvoorbeeld overal tegenaan botsen, vallen, struikelen, dingen breken.

Communicatie:

• Een spraakontwikkeling die vrij laat op gang komt.
• Soms uitspraakproblemen en eigenaardigheden zoals echoën, herhalingen en een monotone spraak.
• Alles letterlijk nemen, problemen met woorden die een dubbele betekenis hebben, grappen en woordspelingen die bij de leeftijd horen niet begrijpen.
• Uitgebreide woordenschat met veel ‘volwassen’ woorden.
• ‘Cocktail-speech’: eindeloos praten over allerlei onderwerpen zonder veel diepgang.

Cognitieve vaardigheden:

• Opvallend goed auditief en repetitief geheugen.
• Zwak geheugen voor visuele structuren, veel aandacht voor details zonder rekening te houden met het geheel.
• Zwak geheugen voor visuele symbolen.
• Zwak begrip voor abstracte begrippen en voor tekstinformatie.
• Rigide, strak denken.
• Rigide vasthouden aan eigen regels en trucjes en weerstand tegen regels van anderen.
• Moeite met het leren zien van oorzaak-gevolg-relaties.
• Problemen om wat geleerd is te generaliseren.
• Moeite met het aanleren van routines (beheerst de leerling ze eenmaal, dan zit het er ook goed tot extreem goed in).
• Problemen met overzicht, bijvoorbeeld in de gymzaal en het zwembad.
• Problemen met ruimte indelen, afstand houden van anderen, de plaats die ze zelf in de ruimte innemen niet kunnen inschatten.

Sociaal-emotionele ontwikkeling:

• Gebrekkige sociale vaardigheden, maar wel sociale contacten in bekende omgeving.
• Angstig voor nieuwe/onbekende sociale situaties.
• Bij angst, veel praten en alles willen uitleggen.
• Zelf weinig lichaamstaal of gelaatsexpressie gebruiken.
• Moeite met herkennen van niet-verbale signalen (gebaren, gelaatsuitdrukkingen), geen gezichten onthouden of ze verwarren met andere.
• Vasthouden aan eigen (spel)patronen, weinig soepel/variatie.
• Snel ruzie, snel in conflict met autoriteit (leerkracht), heel gevoelig voor ‘eerlijkheid’.
• Passief gedrag.
• Onverklaarbare uitingen van woede en angst.